Bir iPhone veya iPad cihazı jailbreak yapmak size iOS üzerinde daha fazla kontrol verebilir, ama bunu yapmak güvenli mi? Artıları ve eksileri inceliyoruz.
Dünya genelindeki milyonlarca memnun kullanıcı için iPhone, tam da olduğu gibi harika bir şey. Güzel, zarif ve kullanımı kolay; ayrıca App Store’da aralarından seçim yapabilecekleri binlerce uygulama ve çok fazla içerik var.
Ama elbette çok da memnun olmayan kullanıcılara rastlamak mümkün. Bu kişiler Apple’ın dayattığı sınırlamalardan ve iOS’un temel yapısı yüzünden bağımsız programcılar, üçüncü taraf geliştiriciler ve hatta kullanıcıların kendileri tarafından özelleştirilemeyen ön tanımlı uygulamalardan kurtulmak istiyorlar.
Bu mutsuz kişilere jailbreak’çiler deniyor ve iPhone 2007 Ocak’ında yayınlandığından beri Apple ile kedi fare oyunu oynuyorlar.
Jailbreak’çilerin hayal kırıklığını anlamak kolay. Örneğin Mac’te günlük deneyiminizi donanımla özelleştirmek için istediğiniz neredeyse her şeyi yapabilirsiniz. Eğer e-postalar için Mail programını veya internette sörf yapmak için Safari’yi kullanmak istemiyorsanız onların yerine Sparrow veya Firefox gibi alternatifleri indirebilirsiniz.
Hatta Mail, Safari ve Apple’in diğer uygulamalarını büsbütün görmezden gelmek isterseniz alternatif uygulamaları ön tanımlı uygulama olarak bile ayarlayabilirsiniz.
iPhone cihazlardaysa durum böyle değil. iOS’un ön tanımlı uygulamalarına pek çok harika alternatif olmasına rağmen iOS’un her zaman belirli şeyler için ön tanımlı olanlara döndüğünü göreceksiniz.
Bir uygulama, belge veya web sayfası içerisinde bir e-posta adresine veya bağlantıya tıklamayı deneyin. Mail ve Safari kullandığınız alternatifler ne olursa olsun neredeyse her zaman ilk olarak çalışacak.
Bazı üçüncü taraf uygulamaları adresleri Apple Maps yerine Google Maps ile açma imkanı sağlıyor, ama bu desteğin elle eklenmesi gerekiyor ve sistem genelinde çalışan bir şey değil.
Jailbreak’çiler başka şeylerden dolayı da hayal kırıklığı yaşıyor: iPhone’nun ön tanımlı görüntüsünü ve hissini değiştirme veya iOS App Store’da mevcut olanlar dışında uygulama yükleyeme gibi basit şeyleri yapamayacağınız gerçeğiyle yüzleşmek zorundasınız.
Eğer yeterince cesursanız veya bilgiliyseniz (veya yeterince aptalsanız), Terminal gibi bir şey kullanarak veya Kütüphane dosyasını didikleyerek macOS’nin temel unsurlarını rahatlıkla kurcalayabilirsiniz. iOS’da kullanıcılar için bunun geçerli bir eşdeğeri yok. Sadece Apple tarafından yapmanıza izin verilen şeyleri yapabilirsiniz. Tabii iPhone cihazınıza jailbreak yapmadıysanız.
Bu yazıda jailbreak yapmayı inceleyecek, kendiniz ve Apple cihazınızın için doğru tercihi yapmanıza yardımcı olabilmek adına bir iPhone veya iPad cihazı jailbreak yapmak ve yapmamak için mevcut sebepleri sıralayacağız.
Jailbreak Nedir?
Jailbreak yapma, Apple’ın dayattığı engelleri ve sınırları kaldırmak için iPhone (veya iPad) yazılımını değiştirmektir. Yazılımların sadece App Store’den yüklenebileceği temel bir sınırlama. Ama Jailbreak yapılmış bir telefona App Store’ye rakip bir yazılım yükleyebilir ve aynı zamanda internetten indirilen dosyaları elle yükleyebilirsiniz.
Jailbreak yapma iPhone kilidinin açılmasından farklı bir işlem. iPhoneler (günümüzdeki çoğu mobil telefon gibi) bir sözleşmenin parçası olarak belirli bir mobil hizmet sağlayıcısına kilitli halde satılabiliyor. Bu da bir iPhone’yi belirli bir mobil hizmet sağlayıcıdan aldıysanız o sağlayıcının SIM kartını takarak kullanmanız gerektiği anlamına geliyor. iPhone o ağa “kilitli” oluyor.
iPhone kilidi açıldığında belirli bir sağlayıcıya kilitli olan iPhone’nin her ağında kullanılabilecek hale gelir. Ama hala resmi olarak onaylanmış iOS yazılımını kullanıyor olacaksınız ve hala yazılım kısıtlamalarıyla karşılaşacaksınız. (Ayrıca kilit açma, mobil telefon sözleşmenizin ihlali olarak değerlendirilir.)
iPhone’nize jailbreak yapmak için 5 neden
Bu sizin telefonunuz! Nasıl istiyorsanız öyle kullanmaya hakkınız olmalı
Uygulamalarınızı sadece App Store’den değil, her yerden indirebilirsiniz
Daha fazla fonksiyona sahip iOS ön tanımlı uygulamalarının alternatiflerini kullanabilirsiniz
iOS’taki çok daha sınırlı seçeneklerle sınırlı kalmak yerine telefonunuzun görüntüsünü ve hissini kişiliğinize daha uygun olacak şekilde özelleştirebilirsiniz
Mac’inizi iPhone’nize bağlayabilir ve ağınızın genellikle daha kısıtlı ve/veya pahalı olan mobil kablosuz erişim alanını baypas edebilirsiniz.
Apple’nin resmi olarak onaylamamasına ve garantinizi geçersiz kılmasına rağmen iPhone’nize jailbreak yapmak nispeten kolay ve çoğu ülkede yasal. (Herhangi bir sebeple cihazınızı bir Apple Store’ye götürmeden önce jailbreak işlemini geri alabilirsiniz.)
iPhone’nizi jailbreak yapma şekli hangi iOS sürümünü kullandığınıza bağlı olarak değişiyor. (iOS’un en yeni sürümleri genellikle ilk çıktıklarından sonra bir süre jailbreak yapılamıyor. Yeni yazılıma yerleştirilmiş yeni güvenlik önlemlerinin ve kısıtlamalarını aşmanın bir yolunun bulunması için çok uğraşılması gerekiyor.) İnternette size yardımcı olabilecek bir sürü rehber ve kaynak var.
Ne yaparsanız yapın, bir şeylerin ters gitme ihtimaline karşı başlamadan önce iPhone’ninizdeki verileri yedekleyin.
iPhone’nizi yedeklemenin diğer bir nedeni, tamir ettirmek için iPhone’nizi bir Apple Store’ye götürmeniz gerekirse jailbreak yapılmamış haline geri getirmeniz gerekeceği.
Apple Store çalışanları, onlara böyle bir iPhone teslim etmeye çalışırsanız sizi şu sebepler yüzünden geri çevirecektir: 1) jailbreak yapılmış cihazlar iOS ile gelen Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi’ni (EULA) ihlal eder, 2) EULA’ya aykırı olarak iPhone’nizin garantisini bilinçli olarak geçersiz kılmış olursunuz.
iPhone’nize jailbreak yapmamak için 5 neden
iPhone’nizin garantisini geçersiz kılacaksınız. Bir şeyler ters giderse Apple Store çalışanlarının anlayışlı davranma ihtimali çok düşük.
iPhone’nizi jailbreak yapmak sizi Apple’in güvenli bahçesinden uzaklaştıracak ve heyecan verici, ancak bazen tehlikeli, iyi uygulamaların yanı sıra kötü, çöküp duran uygulamaların ve kötü amaçlı yazılımların arasına atacak.
iPhone’niz kutudan çıktığı gibi zahmetsizce çalışıyor olacak ve çalışmaya da devam edecek. Bu çok fazla sayıda iPhone kullanıcısı için yeterli bir şey.
iPhone’nizi jailbreak yapmak bir kedi fare oyunu gibi olacak. iOS’a gelen her güncelleme, yapmaya karar verirseniz telefonunuzun jailbreak’ini bozacak. Elbette oturup güncellenmiş bir jailbreak çıkmasını bekleyebilirsiniz. Ama bu günler, haftalar, hatta aylar alabilir.
iPhone’nizin yazılımını değiştirdiğinizde beklenmeyen sonuçlarla karşılaşabilirsiniz. iPhone’nizin daha sık çöktüğünü, belirli özelliklerin ve uygulamaların artık gerektiği gibi çalışmadığını ve pil ömrünün çok daha kısaldığını görebilirsiniz.
Başka neyi göz önünde bulundurmanız gerekiyor?
Bu konuda göz önünde bulundurmanız gereken en önemli şeylerden biri jailbreak yapmayı düşündüğünüz iPhone’nin gerçek sahibinin kim olduğu. Eğer sizinse, yapın gitsin. Ama eğer bu bir iş telefonuysa veya anneniz, babanız veya bir arkadaşınız tarafından verildiyse ne olacak?
Her iki durumda da muhtemelen en doğrusu iPhone ile ne yapmayı planladığınızı ve bunun neden iyi bir fikir olduğunu açıklamak olacaktır. Patronunuzun, özellikle iş ile ilgili uygulamaların düzgün çalışmasına engel olacaksa anlayışlı davranması çok düşük ihtimal. Veya iPhone’nin güvenliği konusunda herhangi bir endişe varsa, özellikle iş ağında veya iş için kritik öneme sahip verilerin depolanması, gönderilmesi veya üzerinde çalışılması için kullanılıyorsa…
Arkadaşlarınız ve ailenizle olansa daha değişik bir senaryo. Onları ikna edebilirsiniz; ama jailbreak yapması ve/veya bir şey ters gittiğinde ortaya çıkabilecek problemleri düzeltmesi gereken onlarsa işler karmaşık hale gelebilir.
Jailbreak yapmak yasal mı?
Öyle olduğundan oldukça eminiz; ama bu şaşırtıcı şekilde bulanık bir bölge, kesin olarak öyle veya böyle demek için emsal dava eksikliği yüzünden elimizde yeterli bilgi yok.
Amerika’daki yasal duruma odaklanan güvenlik uzmanı Kenneth van Wyk şöyle yazıyor:
“[Jailbreak yapmak] yasal mı? Görünüşe göre öyle, en azından Amerika’da. 2010 yılında Amerika Telif Hakkı Bürosu jailbreak yapmayı Dijital Milenyum Telif Hakkı Yasasına istisna olarak ilan etti. Ama durum tamamen karara bağlanmış değil. […] Bir iPhone’u jailbreak yapmak hala Amerika’da yasal olarak gözükmesine rağmen aynısını bir iPad’e yapmak değil. Gerçek şu ki: Cihazınızı jailbreak yapmanın yasallığı konusunda endişeleriniz varsa, çekimser kalmanız muhtemelen daha iyi olabilir.”
İngiltere’de jailbreak yapmanın yasallığını araştıran Macworld katılımcısı Duncan Geere şu sonuca varıyor:
“…emsal bir dava olana kadar mesele tamamen çözüme kavuşturulamazken, ki bu da Apple’nin uzun süredir kaçındığı bir şey, [Edinburgh Üniversitesi hukuk öğretim üyesi Andres] Guadamuz bir hacker bir iPhone’ye jailbreak yaptığı için içeri girerse çok şaşıracağını söylüyor. ‘Apple’nin şartlarını ve koşullarını ihlal ediyor ve garantiyi bozuyor olabilirsiniz; ama hakimin buna nasıl bir kural koyacağını düşünemiyorum.’”
Bir iPhone’yi jailbreak yapmak güvenli mi?
Jailbreak yapılmış iPhone’niz elinizde patlamayacak ya da bütün interneti bozmayacak olsa da tam istediğiniz gibi çalışmayabilir.
Jailbreak yapmayı yürekten öneremiyoruz ve genellikle kendi telefonlarımıza yapmayız. Bir iPhone’yi jailbreak yapmak teknolojik aletleri kurcalamayı sevenlere hitap eden bir şey, genel olarak tavsiye edilemez.
Kimin neye sahip olduğuna (ve kimin ne için ödeme yaptığına) dair manevi argümanları bir kenara bırakın ve jailbreak yapmanın avantajlarıyla -engellenmiş uygulamaları yükleyebilme ve temel servisleri değiştirebilme – jailbreak yapmanın dezavantajlarına -hataya eğilimli daha az güvenli bir sistem- odaklanın.
Jailbreak yapma güvenli mi? Jailbreak ve kötü amaçlı yazılımlar
Cihazınıza jailbreak yapmak istiyorsanız yapın. Ama daha özelleştirebilir cihazınızla geçireceğiniz hayatın düşündüğünüz kadar sorunsuz olmayabileceğini unutmayın. Kötü amaçlı yazılım saldırılarından korunmak için daima uyanık olmalısınız.
Her şeyin düzgün çalıştığı durumlarda bile güvenliğe dikkat etmek önemlidir. Bazı jailbreak ince ayarları hackerlerin kişisel bilgilerinize erişmesine sebep olabilecek açık kapılar bırakabilir.
Bu tam 2015 Ağustos’unda jailbreak yapan 225,000’den fazla kişinin iCloud giriş bilgilerinin jailbreak ince ayarlarından “yerleşik arka kapılar” yüzünden çalındığı ortaya çıktığında yaşanan şey.
Güvenlik uzmanı Palo Alto Networks, KeyRaider olarak bahsedilen ve Çin’deki hackerlar tarafından başlatılan zararlı yazılım tarafından yapılan bu ihlali duyurmuştu. (Kurbanlardan bazıları da Çinliydi, ama etkilenen kullanıcılar toplamda 18 ülkede bulunuyordu.) Şirket saldırıdan etkilenmiş kullanıcı bilgilerinin karaborsada indirilip uygulama içi hileli satın alımlar yapılmak için kullanıldığını tespit etti.
Şirket şöyle açıklıyor:
“Kötü amaçlı yazılım MobileSubstrate aracılığıyla sistem işlemlerini kancalıyor ve cihazdaki iTunes trafiğini durdurarak Apple hesap adlarını, şifrelerini ve cihaz GUID’sini çalıyor. KeyRaider Apple bildirim servis sertifikalarını ve özel anahtarları çalıyor, App Store satın alma bilgisini çalıyor ve paylaşıyor, ayrıca iPhone’lerdeki ve iPad’lerdeki yerel ve uzaktan kilit açma işlevlerini iptal ediyor.
“KeyRaider 225,000’den fazla geçerli Apple hesabını ve binlerce sertifikayı, özel anahtarı ve satın alma makbuzunu başarıyla çaldı. Kötü amaçlı yazılım çalınan veriyi, kullanıcı bilgilerinin açığa çıkmasına neden olan güvenlik açıklarını içeren kendi komuta ve kontrol (C2) sunucusuna yükledi,”
Bu tür bir ihlalin sık rastlanan bir olay olmadığının altını çizelim. Ama bu, Apple’in kendi cihazlarına getirdiği kısıtlamaların üçüncü taraf uygulama tercihlerinizi kısıtlamanın yanı sıra güvenliği arttırmaya hizmet ettiğini hatırlatmak için iyi bir fırsat.
KeyRaider ihlali sonrasında pek çok potansiyel jailbreak’çi, artan riske değer mi diye veya (en azından) gelecek güvenliğe daha fazla önem vermek hakkında derinlemesine düşünüyor olacak.
Farklı ama ilgili bir konu daha var. Son zamanlardaki yeni bir ihlal jailbreak yapılmış iPhone’ler ve iPad’lerin hükümet organlarının erişimine daha açık olduğunu onayladı. Glenn Fleishman şöyle belirtiyor:
“iOS kullanıcıları jailbreak yapılmış iPhone ve iPad’lerin sözde devlet aktörlerinin erişimlerinin de dahil olduğu güvenlik açıklarına karşı hassas olduğu konusundaki uzun süredir devam endişelerin veri ihlaliyle teyit edildiğini akıllarında tutmalı.”
Apple jailbreak yapmak hakkında ne söylüyor?
Apple tahmin edeceğiniz gibi jailbreak’e kesin olarak karşı. Apple iPhone’den jailbreak yazılımlarını kaldırmak için iOS yazılımını sık sık güncelliyor ve jailbreak tekniklerinin çalışmasını önlemek için iOS’u sıklıkla geliştiriyor.
Bunun bir kısmı ticari çıkarlarını koruma isteği. Apple bir yazılım mağazasına sahip, yani mağazayı kullanmaya devam etmenizi istiyor. Ayrıca geliştiriciler yazılımları hazırlamak için vakit harcıyor ve para kazanmak istiyorlar.
Ama başka endişeler de var: Apple iPhone sisteminin tamamen güvenli kalmasını istiyor, ama jailbreak yapmak bunu tehdit edebilir. Apple bu endişeleri şöyle tanımlıyor:
Güvenlik: Jailbreak yapmak iPhone’nizdeki güvenlik katmanlarını kaldırır
İstikrarsızlık: Jailbreak yapmak iPhone’nin kararsız davranmasına sebep olur
Daha kısa pil ömrü: Jailbreak uygulamaları ve servisleri doğru çalışmayabilir ve pili tüketebilir
Güvenilmez ses ve veri
Hizmetlerin bozulması: Görsel sesli posta, hava durumu ve menkul değerler gibi hizmetler bozulabilir. iCloud, döviz ve Apple bildirimlerinin hepsi (Apple’ye göre) jailbreak yapılmış cihazlarda düzgün çalışmıyor.
Güncelleme yapılamaması: Apple sık sık güncellemelerinde jailbreak yazılımını kaldırdığı için çoğu jailbreak yapılmış telefon güncellenmiyor. Bu da güncel olmayan bir telefon kullanımıyla sonuçlanıyor.
Bir iPhone’ye nasıl jailbreak yapabilirim?
Eğer jailbreak yapmayla ilgileniyorsanız genellikle bir macOS veya Windows programı yükleyeceksiniz.
Bir iPhone’yi nasıl jailbreak yapabileceğinize dair bütün detayların bulunduğu başka bir yazımız bulunmakta. Bakınız: Bir iPhone veya iPad nasıl jailbreak yapılır.
Sonuç: iPhone veya iPad’e jailbreak yapmalı mısınız?
Yukarıda anlattığımız gibi, iPhone’nizi ve iPad’ınızı jailbreak yapmak ve yapmamak için söylenebilecek çok fazla şey var. Bir taraftan cihazınızı mümkün olduğunu düşünmediğiniz kadar özelleştirebilir, daha fazla uygulama indirebilir, hatta Apple’nin henüz iOS’a eklemediği özelliklerin ve fonksiyonların keyfini çıkarabilirsiniz. Diğer yandan, iPhone’nizi olduğu gibi bırakmak için, özellikle başka bir güvenlik ihlali tehlikesi dahil her tür (çoğunlukla epey meşru) sebep var.
Bu kişisel bir karar, ancak bir kere daha belirtelim, bu yazıyı yazdığımız sırada yazarlarımızın hiçbiri jailbreak yapılmış bir iOS cihaz kullanıyordu. Ama elbette bu durum gelecekte değişebilir. Sadece konuyla ilgili genel hislerimiz hakkında dürüst bir paylaşımda bulunmak istedik.